Boekenlijst Franciscaanse spiritualiteit


Bronnen

1 Franciscus

Franciscus van Assisi, De geschriften (Freeman, G.P., H. Bisschops, B. Corveleyn, J. Hoebrichts, A. Jansen)

De teksten van de geschriften van Franciscus zijn voor deze uitgave opnieuw vertaald naar de laatste stand van het onderzoek. Ze worden ingeleid en toegelicht om ze verstaanbaar te maken voor de lezer uit de 21e eeuw. Het boek is gemaakt door een team van vijf mannen en vrouwen uit Nederland en Vlaanderen, zowel franciscaanse religieuzen als leken. Dit boek is de meest geschikte uitgave voor gebruik in regionale studiegroepen van de Franciscaanse Beweging.


De oudste verhalen van Franciscus van Assisi, Thomas van Celano
 (Hofman, Rijcklof -Freeman, Gerard Pieter)

Thomas van Celano had Franciscus van nabij meegemaakt en beschikte over een vaardige pen. Zijn leven van Franciscus bevatte nogal wat hiaten die twintig jaar na dato werden opgevuld in een tweede boek Geschriften, een thematisch geordende deugdenspiegel die in twee versies is opgeleverd. Beiden teksten geven een rijk beeld van het leven en het gedachtegoed van Franciscus. Voor deze nieuwe editie werden de oorspronkelijke teksten vertaald. In deze vertaling werden de verschillen tussen de twee redacties van het Gedenkschrift zichtbaar. Tabellen verhelderen de parallellen tussen Celano's verhalen en de andere oude bronnen over Franciscus.


De Fioretti, Verhalen over Sint Franciscus
(Pennings, Linda en Gerard Pieter Freeman (vert. en inl.))

In de Fioretti (letterlijk: 'bloempjes') zijn de beroemdste verhalen over het leven van Franciscus van Assisi (1182-1226), die een eeuw na de dood van Franciscus door een anoniem gebleven broeder werden opgetekend, bijeengebracht. De Fioretti worden wel het 'lievelingetje'van de Italiaanse literatuur genoemd. De charme van de tekst schuilt voornamelijk in de betoverd eenvoudige en heldere taal ervan, in de pure vertelling zonder retoriek, in de authentieke en bevlogen verbeelding van het 'wonderbaarlijke'leven van Franciscus. De verhalen hebben de zeggingskracht van sprookjes, waardoor ze ook niet-gelovige lezers veel leesplezier verschaffen. Het werk is sinds het midden van de negentiende eeuw al tien keer in het Nederlands vertaald; de vertaling dateert van bijna veertig jaar geleden en geldt inmiddels als verouderd. Deze nieuwe, wetenschappelijk verantwoorde vertaling van Linda Pennings wordt ingeleid en geannoteerd door Franciscus-kenner Gerard Pieter Freeman, die de ontstaansgeschiedenis van de Fioretti en het belang van het boek kort en bondig schetst. De foto's zijn van Marjan Bouritius.


Het was een min mannetje om te zien
 (G.P. Freeman en H. Loeffen (red.), M. Sier (vert.))

In dit boek wordt een portret geschilderd van Franciscus dat als een legpuzzel is samengesteld uit getuigenissen van zijn tijdgenoten binnen en buiten de franciscaanse beweging. In totaal zijn 85 teksten opgenomen in drie delen: niet-franciscaanse getuigenissen, pauselijke bullen voor de minderbroeders en verspreide franciscaanse getuigenissen. In de inleiding worden ontstaan, genres en stijlen bondig behandeld. Het boek sluit af met twaalf pagina's noten en dertien pagina's register en is door een handig verwijssysteem goed bruikbaar voor snuffelaars.


Zij kwamen op blote voeten
 De kronieken van de minderbroeders Jordanus van Giano en Thomas

Rond het jaar 1260 schreef de oude minderbroeder Jordanus van Giano, die als een van de eerste broeders uit Italië naar Duitsland was getrokken, zijn herinneringen op. In dezelfde tijd vertelde Thomas van Eccleston over de komst van de broeders naar Engeland. Beide kronieken geven goed inzicht in het dagelijks leven van gewone minderbroeders en hun heimwee naar de begintijd toen Franciscus nog leefde. Met een inleiding, toelichtingen en een register.


Het heilig verbond van de zalige Franciscus van Assisi met Vrouwe Armoede

Kort na het overlijden van Franciscus schrijft een onbekende minderbroeder een mysteriespel over de zoektocht van Franciscus naar Vrouwe Armoede. Aan de tekst hiervan gaat een uitvoerige inleiding vooraf.

 

2 Clara

Clara van Assisi. Geschriften, leven, documenten (Holleboom osc, A., P. van Leeuwen ofm, S. Verheij ofm)

Clara van Assisi (1194-1253) was de eerste vrouwelijke volgelinge van Franciscus. Als leidster van het klooster van San Damiano gaf ze vorm en inhoud aan de vrouwelijke, beschouwende tak van de franciscaanse boom. Het boek heeft twee delen. Allereerst komen haar eigen geschriften aan bod: de regel voor haar zusters, haar testament en vier brieven aan de koningsdochter Agnes van Praag. In het tweede deel zijn getuigenissen over haar leven verzameld. Het belangrijkste document, het verslag van het heiligverklaringsproces, geeft een unieke blik op het dagelijkse leven van Clara. Alle teksten worden voorafgegaan door inleidingen.


Bij Clara.
Een verhaal over Clara en haar zienswijze (Freeman, Gerard Pieter)

Een eerste kennismaking met Clara en haar levensproject. Het boekje vertelt in eenvoudige taal hoe de Vlaamse claris Ermentrudis naar Assisi trekt, waar Clara op haar sterfbed terugblikt op haar leven. Het boekje is verlucht met pentekeningen van Achiel Pauwels.


Clara van Assisi, de eerste franciscaanse vrouw
(Anton Rotzetter)

Ter gelegenheid van het achtste eeuwfeest van Clara's geboorte (1993-1994) schreef de bekende Zwitserse kapucijn Anton Rotzetter een biografie van de eerste franciscaanse vrouw. Het boek werd onmiddellijk in het Nederlands vertaald omdat dit de beste levensbeschrijving is die van Clara bestaat. De auteur weet haar op overtuigende wijze in haar tijd te plaatsen en besteedt daarnaast veel aandacht aan de betekenis van deze bijzondere vrouw voor onze tijd.


Studies

De nalatenschap van een arme. Commentaar op het Testament van Franciscus van Assisi. (Freeman, G.P. en H. Sevenhoven)

In zijn Testament legt Franciscus getuigenis af van zijn eigen roeping en zending. Nergens anders is hij zo openhartig over zijn eigen leven en de genade die zijn Heer hem heeft gegeven. Daarom doet het Testament vaak dienst als eerste kennismaking met Franciscus, zijn leven en zijn spiritualiteit. Daarmee is bij het schrijven van dit commentaar rekening gehouden. 
Het boek volgt het Testament op de voet. Per zin of onderdeel komen verschillende kwesties en achtergronden aan bod. Dit leidt tot een mengeling van historische informatie, verwijzingen naar de Heilige Schrift en spirituele doordenking.


Naar het land van de levenden
 (Sigismund Verheij)

Het was voor Franaciscus en zijn eerste broeders een proces van zoeken, mislukken en geleidelijk ontdekken. 'De wereld verlaten' had te maken met een gelovige kijk op de werkelijkheid en met de manier om daarmee om te gaan. Hun vraag was: wat draagt nu echt bij tot het leven? De eerste broeders hebben hun weg naar 'Het land van de levenden'beschreven in de regel (1223).
Sigismund Verheij heeft deze eeuwenoude regel bevrijd uit de sfeer van de vrome teksten, hij heeft het oorspronkelijke, evangelische levensmodel opengelegd en geactualiseerd.


Verslag van een ontdekkingsreis naar Franciscus
. Enkele patronen uit het denkweefsel van een geestelijk leider. (Hans Sevenhoven)

Een beschrijving van het leven van Franciscus en de eerste periode van de orde. De nadruk ligt op de de armoedebeleving.


Om de hele wereld
. Inleiding in de franciscaanse spiritualiteit. (Speelman W.M., G.P. Freeman en J. van den Eijnden)

Terwijl de gemeenschap van de minderbroeders in ons land aan het krimpen is, wordt de franciscaanse spiritualiteit zelf juist gekenmerkt door groei. Franciscus zelf ontdekt gaandeweg dat de gemeenschap die hij met God ervaart gedeeld wordt door anderen; hij krijgt broeders en zusters die net als hij evangelisch willen leven en later ontdekt hij dat de levende en zelfs levenloze natuur getuigt van de aanwezigheid van God in zijn omgeving. De mensen die hem willen ondersteunen en volgen delen in dezelfde goddelijke gemeenschap. De gemeenschap die Franciscus met God ervaart groeit in kringen van herkenning, kringen die uitdijen totdat zij de hele wereld omvatten. Het is Franciscus in navolging van Christus 'om de hele wereld' te doen, de wereld die vanaf de schepping heel is.


De psalmen van Franciscus van Assisi.
Een weg naar innerlijk vrede. (Vos ofmcap, Herman de)

“Bezig zijn met die psalmen bleek een verrassende tocht vol ontdekking” ervaart de schrijver. Hij speurt naar de menselijke ervaringen die Franciscus in elk van zijn psalmen verwoordt; ervaringen die wij zelf ook meemaken. Hij probeert te achterhalen hoe Franciscus die ervaringen beleeft en op welke wijze zijn geloven daarin meeklinkt. Hij ontdekt dan in de psalmen een weg naar gelovige diepte. Zo gelezen, bergen deze psalmen een wonderlijke kracht in zich tot persoonlijke, spirituele groei naar innerlijke vrede.

Een man in het dal van Spoleto (Helene Nolthenius)


Thema's

Franciscus en de sultan. Mannen van vrede (Jan Hoeberichts)

Een eigentijds en makkelijk leesbaar boek over de ontmoeting van Franciscus met Sultan Malek al-Kamil in 1219. Van dezelfde auteur verscheen bijna 20 jaar geleden 'Franciscus en de Islam'. In het meer toegankelijke 'Franciscus en de Sultan' zijn nieuwe gezichtspunten en inzichten verwerkt. Zo is er meer aandacht voor onderzoek van de geschriften van Franciscus en de doorwerking van de ontmoeting in het leven van Franciscus.


Umbrië, in de voetsporen van Franciscus,
reisgids (Freeman, G.P.)

Dé reisgids naar alle plekken die een rol spelen in het leven van Franciscus en Clara. Bij elke plaats staan de bijbehorende verhalen afgedrukt, wordt vermeld wat er te zien is en hoe je er kunt komen. De bezienswaardigheden zijn in drie hoofdstukken geordend: Assisi binnen de muren, de omgeving van Assisi en de overige plaatsen in Umbrië en grensgebieden. Een absolute must voor reizigers naar Franciscanië, zoals Helene Nolthenius het land van Franciscus in haar voorwoord noemt.


Geschiedenis van franciscaanse beweging
 (L.Iriarta)

Een zeer leesbare beschrijving van de geschiedenis van de franciscaanse familie vanaf het ontstaan tot rond 1980.


Als het wassen van andermans voeten
, franciscaans leiding geven (Jaap Lodewijks)


Franciscus, wegwijzer naar de ware vrijheid
 (Theo Zweerman e.a.)


Overig

Wijsheid van Franciscus, bloemlezing in 365 dagen 365 teksten voor elke dag van het jaar (Freeman, G.P- Kerkhoff van, E)

Franciscus heeft teksten geschreven om zijn inspiratie door te geven, en ook zijn volgelingen verstonden de kunst om hun levenswijze in verhalen onder woorden te brengen. Dit boek brengt een aansprekende bloemlezing van fragmenten uit deze teksten en verhalen. Ze geven inzicht in de verschillende aspecten van Franciscus.Naast Franciscus komen twee van zijn vertrouwelingen aan het woord. Clara van Assisi (zijn eerste vrouwelijke volgeling) en Egidius van Assisi ( de derde broeder van Franciscus). Hij ontwikkelde zich tot een contemplatief figuur die zijn levenswijsheid in korte, sprekende woorden vertolkte.


Antonius van Padua
(kinderboek)


Tijdschrift Franciscaans Leven

Franciscaans Leven is een tijdschrift voor franciscaanse spiritualiteit van de Franciscaanse Beweging in Nederland en Vlaanderen. Een jaarabonnement voor Nederland en Vlaanderen kost € 30,00. Bij de zes nummers zijn de twee jaarlijkse thematische Specials inbegrepen. Losse nummers kosten € 6,00.

 


 

Met uitzondering van Helene Nolthenius, alle boeken te verkrijgen bij de Franciscaanse Beweging (www.franciscaansebeweging.nl)