Klimaattop Parijs

Op uitnodiging van het CIOFS nam Theo Reuling van OFS Nederland deel aan een internationale groep vanuit de franciscaanse familie aan de klimaattop in Parijs (COP21) van 2 tot en met 10 december 2015. Hieronder volgt van dag tot dag een verslag.

De eerste dag. Reis naar Parijs. Voorspoedig. Om 9 uur vertrokken uit Didam en om 16.00 uur in Orsay, een buitenwijk aan de zuidkant van Parijs. We verblijven in een franciscaans studiecentrum. De meeste van de overige deelnemers ook gearriveerd. Veel gesprek met hen lukte mij niet, want ik heb door een verkoudheid geen stem meer. Morgen beter. Het centrum ligt mooi (zie foto's), maar ligt wel naast een drukke snelweg.

Tweede dag. Veel informatie over wie er is en wat we gaan doen. Ik had deze zomer al een toppertje wat nationaliteiten betreft: met negen mensen in een busje zitten, wat zeven nationaliteiten opleverde. Vandaag ook zoiets: de deelnemers komen uit Brazilië, Kenia, Italië, Verenigde Staten, Frankrijk, Zwitserland, Equador, India, Australië, Mexico, Filippijnen, Zuid-Korea en niet te vergeten Nederland. Het zal deze dagen een flexibel programma worden, want sommige deelnemers brengen ook suggesties in die de oorspronkelijke opzet behoorlijk aantasten. Een conclusie: er gebeurt deze dagen in Parijs veel meer dan wij ooit kunnen meemaken. Interessant is de Global Catholic Climate Movement, waarvan medeoprichter Patrick Carolan in ons midden is. Hij is daar een paar weken geleden nog voor onderscheiden door Obama.
In de middag de diepte in. Patrick Carolan vertelt over de Global Catholic Climate Movement. Binnen een jaar wereldwijd en met 850.000 petities in Parijs. Kardinaal Claudio Hummer uit Brazilië vertelde over het katholieke REPAM-project waarin negen landen zich buigen over het behoud van het Amazonegebied in hun land. Suriname doet ook mee. Daarna nog een verhaal over de effecten van mijnbouw door Rodrigo Peter uit Brazilië en de rol van Franciscans International rond mensenrechten en deze klimaattop. Vanavond naar een oecumenische viering geweest voor de Schepping in de Notre Dame. Druk bezocht, ook door de leiders van verschillende kerken.

Derde dag. Verslag vanuit een barretje in Quartier Latin. Indrukwekkende dag. 's Morgens naar een meeting van het GCCM (Global Catholic Climate Movement). Een beweging die gaat voor communicatie en motivatie. Dat de beweging iets in haar mars heeft toonde het bezoek van de aartsbisschop van Ghana wel aan. Pittige discussies over hoe de aanpak voor de toekomst moest zijn. Geluncht bij de gastvrije broederschap van de Kapucijnen in Parijs. 's Middags naar het aardetribunaal. Aangrijpende verhalen van mensen die persoonlijk getroffen zijn door delicten (mijnbouw, bestrijdingsmiddelen, vervuiling e.d.). Een jury die inhoudelijk zeer sterk en deskundig deze getuigenissen in het grote geheel plaatsen. Moeder Aarde komt tot leven en dat leidt ter plekke tot emoties. Om half acht is het genoeg voor vandaag.

Vierde dag. De hoofdmoot speelde zich af bij het provincialaat van de minderbroeders. Generaal-minister Michael Perry gaf een inleiding over Laudato Si' voor een volle zaal met circa 250 mensen. Daarna vertelde zuster Joan Brown over de acties van de beweging Power and Light in de USA en in het bijzonder in New Mexico. Daarna een mooie viering waarin de provinciaal zelfs danste op een Israëlisch lied over de schepping. In de viering hebben wij als groep symbolen rond schepping en COP21 aangedragen. Na de viering samen gegeten met alle aanwezigen.
Intussen was het al ruim in de middag en heb ik met enkele anderen een bezoek gebracht aan het onderhandelingsterrein in Le Bourget. Veel bewaking en veel begeleiding. De zogenaamde 'Groene zone' is vrij toegankelijk. De regeringsleiders moesten we letterlijk links laten liggen. In de groene zone een keur aan stands en presentaties: zeg maar een huishoudbeurs maar dan iets serieuzer.
Op weg naar ons verblijf in Orsay ook Sinterklaas nog ontmoet (met zwarte Piet). In La Clarte-Dieu nog even gesproken met enkele van veertig diakens uit Parijs die daar met hun echtgenotes op een toerustingsweekend waren. Morgen naar Montreuil.

Vijfde dag. Een vermoeiende dag. Vanmorgen begonnen met een eucharistieviering, waarbij de voorganger mij net voor aanvang vroeg voor een kort preekje. Ik heb ze uit de reacties te vernemen wel wat goeds te overdenken aangereikt.
Na het ontbijt naar Montreuil, daar was een grote markt van alternatieven. Gek en serieus door elkaar. Leuke standjes, toespraken, ludieke en serieuze demonstraties. Als franciscanen hebben wij een statement gemaakt met een stilte-gebedskring van 20 minuten.
In de middag twee meetings bezocht. Een over de invloed van internationale ondernemingen en het verdrag dat er komt om die milieudelicten aansprakelijk te kunnen stellen. Nu ontspringen ze vaak de dans door niet gebonden te zijn aan de regels van het land waar het delict plaatsvindt en het thuisland van het bedrijf zich verschoont met de reden dat het niet in hun land plaatsvindt.
Daarna nog naar een meeting over biologische landbouw. Een organisatie, Regeneration International, presenteerde die vorm van landbouw en zichzelf als de oplossing van het klimaatprobleem. Door gangbare landbouw volledig om te zetten in biologische kun je het CO2-gehalte van de atmosfeer tot gewenste waarden laten dalen. Het verhaal ging ruim twee uur over hoe goed de oplossing wel was, maar toen ik vroeg waar die op gebaseerd was kon het panel geen feiten aandragen. Gelukkig voor hen en voor mij heb ik daarna nog wel de nodige info van een deskundige kunnen krijgen. In de trein op weg naar Orsay heb ik dat rapport gelezen en er zit volgens mij wel perspectief in.

Zesde dag. Vandaag begon met goede gevoel van gisteren. Het door burgers en burgerorganisaties opgezette dorp 'village Alternatiba'. Al tellend kwam ik tot 261 inleidingen in twee dagen tijd. Dan steekt de officiële organisatie er in de groene zone op het onderhandelingsterrein in Le Bourget er ietwat mager bij af, ook al zijn daar een paar honderd inleidingen in tien dagen tijd. Vandaag daar weer naar toe geweest. Naast de vele demonstraties van mogelijke oplossingen en problemen ook een inleiding gevolgd over de rol van vrijwilligers in de arme gebieden. Met name vrijwilligersorganisaties zien door klimaatveranderingen een grotere vraag op zich afkomen.
Vanavond een boeiende geschiedenis gehoord van een van onze groepsleden uit Brazilië, Rodrigo. Hij maakt deel uit van de organisatie Churches and Mines. Dat wil vooral een netwerk zijn om informatie en mensen met elkaar te verbinden. Ze breiden nu hun contacten van Latijns-Amerika al uit naar Afrika. Op verschillende momenten bij deze COP21 kan hij een inleiding verzorgen. Via Franciscans International komt hun geluid ook op de onderhandelingstafel.
Om kwart over tien was het wel weer mooi geweest.

Zevende dag. Een lange dag met de nodige drempels. We begonnen 's morgens met het bijwonen van een bijeenkomst rond vrouwenbewegingen in Afrika. Diverse getuigenissen van problemen rond droogte als klimaateffect, gedwongen zaadaankoop (genetisch gemodificeerd) tot zelfs moord op een dorpsgenoot in relatie tot oliewinning door Shell. Heftig, ook omdat zeker dat laatste direct in relatie staat tot Nederland. Tussen de middag geluncht bij het moederhuis van de zusters van Maria. Dat was gastvrij en goed verzorgd.
Na de lunch een gesprek met zuster Odile, die werkt voor Franciscans International. Ze gaf een kijkje achter de schermen van de onderhandelingen en welke landen op dit moment gedurfde standpunten innemen ten aanzien van milieu en mensenrechten. Dat zijn Maleisië en Bolivia.
Na dit gesprek gingen we op weg, door de eerste regen deze week, naar de Climate Action Zone voor een briefing voor de pers over deze onderhandelingsdag. We zijn er niet gekomen, want door een bommelding bij metrostation Chatelet-Halles, een van de drukste knooppunten, ging onze trein niet verder. Met bus en te voet waren we nog wel op tijd voor de interreligieuze gebedsviering in de Amerikaanse Anglicaanse kathedraal. Hier werd vanuit vele geloofsrichtingen (protestanten, moslims, boeddhisten, lutheranen, hindoeisten en groeperingen zoals franciscanen en universalisten) een zegje gedaan over wat hun bijdrage was aan de COP21 of hun visie over het doel wat de top moet behalen. De viering eindigde met de presentatie van een groep pelgrims die in 59 dagen van Rome naar Parijs waren gelopen.
Omdat de kathedraal vlak bij de Champs Elisee ligt hebben daar ook nog even van kunnen genieten. Die weg was aan beide zijden omgetoverd tot een gigantische kerstmarkt. Al met al pas tegen middernacht weer terug.

Achtste en laatste dag. Een pittige dag vol overleg, discussies en brainstorming over wat deze acht dagen ons hebben opgeleverd. Het was heel goed om uit alle takken van de franciscaanse familie samen te zijn, maar daarmee breng je ook verschillende gedachtegangen en visies bij elkaar. Om dat tot een geheel te maken is een boeiend proces, maar vraagt wel tijd. We zijn gedeeltelijk geslaagd. We kwamen tijd te kort, maar de onderwerpen die voor ons liggen zijn: mijnen, economie en leefstijl. In de aanzet tot conclusies vormen dat de hoofditems. Binnen een week is er een kort verslag en over twee maanden een wat meer uitgewerkt en concreet stuk. Het eerste vraagt enkel nog wat redactiewerk; het tweede wat overleg. We hopen dat wij als franciscanen daar wereldwijd mee vooruit kunnen. En dat los van de officiële onderhandelingen bij COP21. We horen daar goede berichten over. Maar welk verdrag het ook oplevert, een aantal aspecten zullen daarin ontbreken. Reden om door te gaan. Dat geldt voor de officiële onderhandelingen als voor ons als kerk en franciscanen.
Vanaf vijf uur zijn de eersten uit de groep al vertrokken. Met de rest vanavond nog even gezellig nazitten en morgen naar huis.